رهبر کلیسای ارتدکس روسیه، در اظهاراتی که اواخر روز سهشنبه 11 فوریه منتشر شد، گفت که «افراد عجیبوغریب» در تلاشاند بتپرستی (پاگانیسم) را در مناطق جنگی اوکراین گسترش دهند. او خواستار اقداماتی برای مقابله با تلاشهایی شد که به گفته او، هدفشان تضعیف نفوذ کلیسا در این مناطق است.
پاتریارک کریل، در سخنانی که در وبسایت رسمی پاتریارک مسکو منتشر شد، خطاب به روحانیون گفت: «میخواهم توجه کشیشهایی را که از منطقه جنگی بازدید میکنند، به ظهور احساسات نئوپگانیسم (بتپرستی نوین) در میان برخی از پرسنل نظامی جلب کنم.»
او افزود: «چه کسی تصور میکرد که در قرن بیستویکم، در قلمرو روسیه مقدس، افرادی ظاهر شوند که به احیای بتپرستی بپردازند؟»
کریل تأکید کرد که روحانیونی که شاهد تلاشهایی برای احیای بتپرستی در منطقه جنگی هستند، «باید ابتکار عمل ویژهای از خود نشان دهند تا از تأثیر نئوپگانیسم بر آگاهی پرسنل نظامی جلوگیری کنند.»
ملاحظه: گسترش پاگانیسم در میان نیروهای نظامی روسیه، بهویژه در گروههای نظامی خصوصی و واحدهای ویژه، پدیدهای قابل توجه است که ریشه در ایدئولوژیهای ملیگرایانه و بازگشت به آیینهای پیشامسیحی اسلاوها دارد. این گرایش، که به عنوان نئوپاگانیسم اسلاوی یا رادنووری شناخته میشود، با نمادها و باورهای باستانی اسلاوها پیوند خورده و در میان نیروهای نظامی و امنیتی روسیه رواج یافته است.
نئوپاگانیسم در روسیه به دو جناح اصلی تقسیم میشود: جناح راست (دموکراتیک ملی) که طرفدار سرمایهداری و مالکیت خصوصی است، و جناح چپ (سوسیالیست ملی) که کمونیسم را هدف قرار میدهد. هر دو جناح به نوعی با ایدههای ملیگرایانه و ضد مسیحیت ارتدکس مرتبط هستند و از نمادهای پاگانی و نئونازی مانند kolovrat (صلیب شکسته هشت پرتو) و Tiwaz (نماد خدای جنگ) استفاده میکنند.
این ایدئولوژی در میان نیروهای نظامی، بهویژه در گروههای نظامی خصوصی مانند گروه واگنر، گسترش یافته است. این گروهها نه تنها در جنگهای خارجی مانند اوکراین و سوریه مشارکت دارند، بلکه به عنوان بخشی از جنبش ناسیونالیستی روسیه عمل میکنند. نئوپاگانیسم در این گروهها با ایدههایی مانند «ماموریت ویژه» روسیه و «برگزیدگی» اسلاوها همراه است و اغلب با نمادگرایی نظامی و مذهبی تقویت میشود.
تقابل بین نئوپاگانیسم و کلیسای ارتدکس روسیه نیز قابل توجه است. کلیسای ارتدکس نئوپاگانیسم را تهدیدی برای خود میداند، زیرا این جنبش در میان نیروهای نظامی و ورزشکاران هنرهای رزمی گسترش یافته و با ایدههای ضد مسیحی و ملیگرایانه همراه است. این تقابل نشاندهنده تنشهای ایدئولوژیک درون جامعه روسیه است.
در کل، گسترش پاگانیسم در میان نیروهای نظامی روسیه نشاندهنده پیوند عمیق بین ملیگرایی، نظامیگری و بازگشت به آیینهای باستانی است. این پدیده نه تنها بر هویت نظامیان روسیه تأثیر گذاشته، بلکه چالشهایی را برای نهادهای مذهبی سنتی مانند کلیسای ارتدکس ایجاد کرده است.