مانو اس. پیلای، تاریخ‌دان و نویسنده کتاب «خدایان، اسلحه‌ها و مبلغان: شکل‌گیری هویت مدرن هندو»، در مصاحبه‌ای درباره کتاب جدید خود صحبت کرد. این کتاب به بررسی تحولات هندوئیسم در طول ۴۰۰ سال حکومت استعماری در هند می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه مواجهه هند با اروپا باعث تغییرات عمیق در این دین شد. پیلای تأکید می‌کند که هندوئیسم به‌دلیل تنوع ذاتی‌اش، همیشه توانسته در برابر چالش‌های خارجی مقاومت کند و خود را بازتعریف کند. او از تلاش‌های استعمارگران اروپایی، به‌ویژه پرتغالی‌ها و بریتانیایی‌ها، برای تغییر هندوئیسم و تأثیرات مبلغان مسیحی سخن گفت.
هندوئیسم: تنوع به‌عنوان سنگر و چالش
پیلای بیان کرد که هندوئیسم به‌جای یک دین یک‌دست، بیشتر شبیه یک فرش پر از رنگ‌ها و طرح‌های مختلف است که دائماً در حال گسترش است. این تنوع به هندوئیسم اجازه می‌دهد تا در برابر حملات خارجی مقاومت کند و خود را با شرایط جدید تطبیق دهد. او به نقش متون مقدس مانند پوراناها، رامایانا و مهاباراتا در ایجاد حس هویت مشترک میان هندوها اشاره کرد. این متون، با وجود تناقض‌ها و ناسازگاری‌های درونی، توانسته‌اند حس تعلق به یک فرهنگ مشترک را در میان هندوها ایجاد کنند.
پیلای از تلاش‌های تاریخی برای جذب اسلام به چارچوب پوراناها نیز یاد می‌کند، مانند داستان‌هایی که نشان می‌دهند شیوا، پیامبر اسلام را برکت داده است. این تلاش‌ها نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری و توانایی هندوئیسم در جذب عناصر جدید است. با این حال، مواجهه با دین‌های یکتاپرست مانند مسیحیت و اسلام، باعث شد هندوئیسم به‌سمت یک‌دست‌سازی حرکت کند. پیلای گفت که ادامه این روند می‌تواند پایانی برای تنوع ذاتی در هندوئیسم باشد. او معتقد است که هندوئیسم در ذات خود دینی متنوع و چندوجهی است و تلاش برای یک‌دست‌سازی آن، با ماهیت این دین در تضاد است.
تأثیر استعمار اروپایی بر هندوئیسم
پیلای به تفاوت‌های رویکرد استعمارگران پرتغالی و بریتانیایی نسبت به هندوئیسم اشاره کرد. پرتغالی‌ها، که در قرن شانزدهم به هند آمدند، با خشونت و تعصب مذهبی به هندوئیسم حمله کردند. آن‌ها تحت تأثیر تفکرات ضد «بت‌پرستی» در اروپا، به سرکوب هندوها پرداختند. برای مثال، پس از تسخیر گوا توسط آلفونسو د آلبوکرکه، پرتغالی‌ها به‌سرعت به سرکوب هندوها و مسیحی‌سازی اجباری پرداختند. این اقدامات تحت تأثیر تغییرات در اروپا، مانند ظهور پروتستانتیسم و فشار بر کلیسای کاتولیک، انجام شد.
در مقابل، بریتانیایی‌ها در ابتدا رویکردی محتاطانه‌تر داشتند و سعی کردند با هندوها تعامل کنند. اما با گذشت زمان و تحت تأثیر جنبش‌های تبشیری (evangelical) در اروپا، آن‌ها نیز به‌سمت تغییر مذهب هندوها حرکت کردند. پیلای توضیح می‌دهد که تغییرات در اروپا، مانند ظهور پروتستانتیسم و انقلاب صنعتی، تأثیر مستقیمی بر رویکرد استعمارگران در هند داشت. برای مثال، افزایش فشارهای مذهبی در بریتانیا باعث شد که شرکت هند شرقی (British East India Company) نیز به‌سمت تبلیغ مسیحیت در هند حرکت کند.
تأثیر اسلام بر هندوئیسم
پیلای همچنین به تأثیر اسلام بر هندوئیسم اشاره کرد. او گفت که آگاهی از هویت مشترک هندوها در دوره حکومت اسلامی در هند شکل گرفت. مواجهه با یک «دیگری» قدرتمند و متفاوت، باعث شد هندوها به‌سمت دفاع از هویت خود حرکت کنند. این روند در دوره استعمار بریتانیا تشدید شد و به شکل‌گیری سازمان‌هایی مانند هندو مهاسبها و آر‌اس‌اس انجامید. این سازمان‌ها در پاسخ به رشد بنیادگرایی اسلامی و احساس تهدید از سوی مسلمانان شکل گرفتند.[1]
[1] frontline.thehindu.com/books/hinduism-colonial-transformation-manu-pillai-interview-gods-guns-missionaries/article68955530.ece
