ه مناسبت شهادت حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ رسول شحّود از علمای سوریه – که چندی پیش به دست جنایتکاران و تروریست‌های تکفیری در سوریه به درجه رفیع شهادت نائل آمد – مصاحبه‌ای با حجت‌الاسلام والمسلمین استاد محمدامین پورامینی، یکی از همراهان شهید، ترتیب داده است که تقدیم شما فرهیختگان گرامی می‌شود.
استاد پورامینی! بسیار سپاسگزاریم که با وجود مشغله‌های فراوان، دعوت ما را برای گفتگو درباره شهید بزرگوار حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ رسول شحود پذیرفتید.
این عالم جلیل‌القدر که سالها در سوریه به تبلیغ معارف اهل بیت(ع) مشغول بودند، اخیراً توسط گروهک تروریستی منسوب به جولانی رئیس جمهور خود خوانده سوریه به شهادت رسیدند.
لطفاً ابتدا از چگونگی آشنایی خود با این شهید بزرگوار برای ما بگویید.
ابتدا باید از این ابتکار ارزشمند خبرگزاری حوزه برای بزرگداشت این شخصیت علمی و مجاهد قدردانی کنم. آنچه را که به چشم خود دیده‌ام و از زبان دوستان و همرزمان ایشان شنیده‌ام، برای شما بیان خواهم کرد.
فکر می کنم آشنایی اینجانب با شهید بزرگوار شیخ رسول شحود به اواخر دهه هفتاد و یا ابتدای دهه هشتاد باز گردد. در آن زمان، و بلکه سالها پیش از آن – از دهه شصت به بعد- بنده به همراه جمعی از دوستان و مبلغان حوزه علمیه قم، جهت انجام تبلیغ عازم لبنان می‌شدیم. مسیر سفر ما از طریق سوریه می‌گذشت، چرا که در آن سالها پرواز مستقیم به لبنان وجود نداشت. اولین ملاقات من با ایشان در یکی از این سفرها، -در دهه محرم- اتفاق افتاد.
در آن سفر، ما در دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری در منطقه سیده زینب سوریه مستقر شده بودیم که از ما خواسته شد تبلیغ را در یکی از مناطق سوریه انجام دهیم. در آنجا با شخصیتی نورانی و متواضع به نام حجت‌الاسلام والمسلمین شحود آشنا شدم. ایشان با وجود مسئولیت سنگین، با خلوص نیت و جدیت تمام به این امر مهم تبلیغ می‌پرداخت.
شهید شحود خود از اهالی روستای مزرعه در حومه شهر حمص بودند. ایشان این روستا را به پایگاه تبلیغی و فرهنگی خود تبدیل کرده بودند، اگرچه فعالیت‌های ایشان منحصر به این منطقه نبود و در سراسر سوریه تأثیرگذار بودند. در آن سفر، ما برای برگزاری مراسم دهه محرم در حسینیه به منبر رفتیم، و افراد مختلفی هم در آن دهه آنجا بتناوب سخنرانی داشتند، از جمله یادم می آید استاد شیخ محمد هادی یوسفی غروی آنجا سخنرانی داشتند. سادگی و بی‌آلایشی ایشان به حدی بود که در نگاه اول، هرگز نمی‌توانستید حدس بزنید که با یکی از علمای برجسته و تاثیرگذار منطقه روبرو هستید.
ویژگی‌های بارز شهید شحّود:
سادگی و تواضع: با وجود مقام علمی، بسیار ساده می‌زیست. از هرگونه تجمل و ظاهرآرایی پرهیز داشت. پوشش ایشان بسیار ساده بود و این سادگی در اولین برخورد، هر بیننده‌ای را تحت تأثیر قرار می‌داد.
فعالیت‌های تبلیغی: به همراه همسر فداکارشان “حاجه عائده”، شبانه‌روز در راه تبلیغ معارف اهل بیت(ع) تلاش می‌کردند. در مراسم، شخصاً حضور فعال داشت.
تأسیس مراکز فرهنگی: حسینیه مرکز را آباد و حوزه علمیه بانوان را در منطقه تأسیس کرده بود که کانون فعالیت‌های فرهنگی و علمی شده بود.
آموزش روش تبلیغی: در آموزش، به نیازهای واقعی جامعه توجه خاصی داشت. به جای پرداختن به مباحث پیچیده نظری، بیشتر بر آموزش‌های کاربردی و مورد نیاز مبلغان تأکید می‌کرد.
استواری در میدان: در سفر اخیرم به حج، با نگرانی از وضعیت ایشان پرسجو کردم، چرا که بسیاری از علما، منطقه را ترک کرده بودند. اما دریافتم که ایشان با وجود تمام خطرات، همچنان استوار مانده است. به او گفته بودند که وضعیت خطرناک است، چرا شما هم منطقه را ترک نمی کنید، گفته بود شیعیان منطقه را چگونه ترک کنم؟ می مانم حتی اگر سرانجام کارم شهادت باشد، و سرانجام این عالم ربانی در راه تبلیغ معارف اهل بیت(ع) و دفاع از حریم تشیع به فیض عظیم شهادت نائل آمد.
لطفاً درباره مهم‌ترین ویژگی‌های اخلاقی، علمی و تبلیغی این شهید بزرگوار بیشتر توضیح دهید.
بله، با کمال میل. ویژگی‌های برجسته این شهید عزیز را می‌توان در چند محور اصلی خلاصه کرد:
صداقت و راستگویی: کاملاً بی‌ریا و صادق بود. هرگز در گفتار و رفتارشان غل و غشی دیده نمی‌شد.
خلوص نیت: به شدت از هرگونه نمایش و خودنمایی پرهیز داشت.
هوشیاری: در برخورد با افراد، بسیار زیرک و هوشیار عمل می‌کرد. خودشان تعریف می‌کردند که هنگام ملاقات با افراد وگروه های مختلف که برای بازدید می آمدند، ابتدا بررسی می‌کرد که آیا دوربین همراه دارند یا خیر تا بتواند تشخیص دهد که آیا قصد جدی وخیررسانی دارند و یا فقط برای جلوه گری وظاهرسازی آمده‌اند!.
توجه به نیازهای جامعه: در آموزش، همواره بر مسائل کاربردی و مورد نیاز جامعه تأکید داشت.
شجاعت و استواری: تا آخرین لحظه در منطقه ماند و با وجود تمام خطرات، صحنه تبلیغ و جهاد فرهنگی را ترک نکرد.
این شهید بزرگوار نمونه کاملی از یک عالم ربانی بود که علم را با عمل و جهاد در راه خدا ترکیب کرده بود. روح بلندش شاد و یادش گرامی باد. ان‌شاءالله بتوانیم راه و روش ایشان را ادامه دهیم.
لطفا ویژگی‌های شخصیتی و فعالیت‌های تبلیغی شهید شحود را توضیح دهید؟
تواضع و سادگی بی‌نظیر: در فرهنگ عربی به چنین افرادی می گویند ‘نکران الذات’ دارند، یعنی خود را فراموش کرده اند، و برای خودشان اعتبار خاصی قائل نیستند، ودر واقع از انانیت فاصله گرفته اند. شهید شحود دقیقاً چنین ویژگی داشت. صریح‌اللهجه بود و بدون هیچ پرده‌پوشی، حقایق را بیان می‌کرد. چون به کسی بدهکار نبود، با آزادی کامل و بدون ترس سخن حق را می‌گفت.
نظم و دقت در کارها: با وجود سادگی در زندگی شخصی، در کارهایش بسیار منظم و حساب‌شده عمل می‌کرد. در انتخاب و اعزام مبلغان دقت فراوانی داشت و به نیازهای مناطق مختلف توجه خاصی نشان می‌داد.
رسیدگی به محرومان: توجه ویژه‌ای به فقرا و ضعفا داشت. در منطقه‌ای فعالیت می‌کرد که مردمش به دلایل تاریخی از نظر معارف دینی در سطح پایینی قرار داشتند.
وضعیت شیعیان در سوریه الان چگونه است؟
دوره‌های تاریخی: سوریه در دوره‌های مختلف شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری برای شیعیان بوده است. در دوره‌های گذشته، شهر حلب یکی از مراکز مهم شیعه بود و علمای بزرگی مانند ابوصلاح حلبی (صاحب کتاب الکافی فی الفقه وتقریب المعارف) و ابن زهره صاحب غنیه در این منطقه می‌زیستند. نسل ابن زهره تا کنون در سوریه هستند ومن برخی از ایشان را در سوریه دیده ام.
دوره عثمانی: با روی کار آمدن حکومت عثمانی، فشارهای زیادی بر شیعیان وارد شد. بسیاری از خانواده‌ها برای حفظ جان خود مجبور به تقیه شدند وشاید برخی حتی تغییر مذهب ویا دین دادند. واین بلا در لبنان کاملا مشهود است، جزین که منطقه وزادگاه شهید اول است اکنون مسیحی نشین شده است، البته جابجایی ومهاجرت هم متصور است.
دوره معاصر: در دوره حکومت بعثی سوریه، اگرچه نظام سیاسی لائیک بود، اما چون علوی بود نوعی همدلی با شیعیان در آن وجود داشت. علویان که از نظر ما شیعه محسوب می‌شوند، به تعبیر مقام معظم رهبری اینان ‘ایتام آل محمد’ محسوب می شوند که به دلیل دوری از علما دچار برخی انحرافات شده بودند.
لطفا فعالیت‌های علمی و تبلیغی شهید شحود را توضیح دهید؟
تحصیلات حوزوی: شهید شهود پس از تشویق توسط برخی علمای سوریه از جمله حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالله نظام و تشویق برخی اعضای دفتر نماینده ولی فقیه در سوریه ، برای تحصیل به قم آمد. حدود ۱۵ سال در حوزه علمیه قم تحصیل کرد تا آنجا که پس ازسپری کردن دوره سطح، در درس خارج حضرت آیت‌الله العظمی وحید خراسانی نیز شرکت کرد.
بازگشت به سوریه: پس از تکمیل تحصیلات، به جای ماندن در ایران یا رفتن به مراکز شهری، به روستای زادگاهش در منطقه حمص بازگشت و آنجا را پایگاه تبلیغی خود درسطح استان قرار داد. در آن زمان در کل استان حمص با حدود 55 روستا، تنها یک عالم شیعه حضور داشت، لذا حضور وی ضروری بود.
تأسیس مراکز فرهنگی: با همکاری مسئولان محلی، اقدام به تأسیس مساجد، حسینیه‌ها و مراکز آموزشی متعدد کرد. فعالیت‌هایش جنبه تبلیغاتی و نمایشی نداشت، بلکه کاملاً کاربردی و اثرگذار بود.
دلایل ترور شهید شحود چه بود؟
رهبری بلامنازع منطقه‌ای: شهید شحود عملاً امام و رهبر منطقه بود. مدیریت و هدایت امور شیعیان آن سامان به طور کامل بر عهده ایشان بود. چنین شخصیت‌های تاثیرگذاری همیشه مورد تهدید جریان‌های تکفیری قرار دارند.
محبوبیت مردمی: مردم به دلیل خدمات خالصانه‌ای که از ایشان دیده بودند، علاقه‌مندانه گرد او بودند. این محبوبیت برای گروه‌های تندرو قابل تحمل نبود.”
احیای هویت شیعی: احیای مراسم عاشورا، ماه رمضان و سایر مناسبت‌های دینی توسط ایشان، باعث بیداری وعمق بخشی فرهنگ دینی در شیعیان منطقه شده بود که این امر مخالف منافع جریان‌های تکفیری است.
لطفا از سایر ویژگی‌های شهید برای ما بفرمایید؟
قدرت علمی و تبلیغی: بار علمی قوی و روش تبلیغی اثرگذار ایشان، موفقیت‌های بسیاری در جذب جوانان و هدایت فکری جامعه داشت.
سعه صدر و گذشت: با وجود اینکه در مسائل اصولی قاطع بود، اما در برخورد با خطاها ولغرشها بسیار با گذشت و سهل‌گیر رفتار می‌کرد.
مهمان‌نوازی: خانه‌اش همیشه به روی مردم باز بود و این ویژگی باعث جذب بیشتر افراد به سمت معارف اهل بیت(ع) می‌شد.
پایداری در منطقه: با وجود خطرات بسیار، هرگز منطقه را ترک نکرد و تا آخرین لحظه در کنار مردم ماند.
وضعیت پیش روی شیعیان در سوریه چگونه خواهد بود؟
محدودیت‌های فعلی: متأسفانه در حال حاضر حتی برگزاری مراسم عزاداری خارج از حرم حضرت زینب(س) با محدودیت‌های زیادی مواجه است. بسیاری از حوزه‌های علمیه فعالیت‌شان محدود و یا تعطیل شده است.
تربیت طلاب: خوشبختانه در سال‌های گذشته طلاب فاضل بسیاری در حوزه‌های علمیه سوریه و ایران تربیت شده‌اند که می‌توانند ادامه‌دهنده راه این شهدا باشند.
چشم‌انداز آینده: اگرچه وارد دوره سختی شده‌ایم، اما تاریخ نشان داده است که شیعه همواره از این بحران‌ها قوی‌تر بیرون آمده است. مگر نه اینست که کربلا که روزی صحنه شهادت بود، امروز به کانون عزت شیعه تبدیل شده است.
راهکارهای پیشنهادی شما در این برهه زمانی و با توجه به حوادث اخیر چیست؟
حمایت همه‌جانبه: ما وظیفه داریم از شیعیان سوریه در عرصه‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی حمایت کنیم.
روش‌های متنوع مبارزه: باید از شیوه‌های مختلفی مانند فعالیت‌های فرهنگی، سیاسی و بین‌المللی برای دفاع از حقوق شیعیان استفاده کنیم.
تداوم راه شهدا: باید راه شهدایی مانند شهید شحود را ادامه دهیم و با تربیت نیروهای کارآمد، مانع از قطع ارتباط علمی و دینی با آن مناطق شویم.
حجت‌الاسلام والمسلمین پورامینی با امیدواری به آینده اشاره کرد: لازم است همچنان چتر حمایتی خود را نسبت به شیعیان سوریه داشته باشیم، گرچه با شرایط روز شدت وضعف بخود گیرد. خوشبختانه پس از انقلاب اسلامی، کادر علمی قوی‌ای در میان شیعیان سوریه شکل گرفته است. تعداد زیادی از طلاب فاضل و فضلای بزرگوار در حوزه‌های علمیه تربیت شده‌اند و شمار قابل توجهی از جوانان سوری نیز در دانشگاه‌های ایران در رشته‌های مختلف از پزشکی تا سایر علوم تحصیل کرده‌اند. وجود اینان در هر شرایطی حلقه وصل خواهد بود.
از نگاه شما، ویژگی‌های ممتاز شهید شحود از چه قرار است؟
پایبندی به ولایت فقیه: ایشان از مقلدان و پیروان صدیق امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری بودند و به شدت از نظام جمهوری اسلامی دفاع می‌کرد. معتقد بودند نظام ما در استمرار ولایت اهل بیت(ع) است.
فداکاری و ایثار: وقتی از ایشان پرسیدند چرا منطقه را ترک نمی‌کنی، پاسخ دادند: ‘من هرگز شیعیان را تنها نخواهم گذاشت. اگر قرار باشد بمیرم، چه مرگی بهتر از شهادت؟’ این جمله به خوبی نشان‌دهنده روحیه فداکاری ایشان بود.
خدمت به همه اقشار: با وجود مقام علمی بالا، خود را محدود به حلقه‌های خاص نکرده بود. هم با فرهیختگان و دانشجویان ارتباط داشت و هم با مردم عادی و ساده. در مجالس مختلف شرکت می‌کرد و برای همه اقشار سخنرانی می‌نمود.
از وضعیت کنونی منطقه و نیز از اقدامات شهید برای ما بگویید.
تأسیس مراکز علمی: عرض شد که در منطقه‌ای که پیش از این فقط یک عالم شیعه (شیخ یحیی) حضور داشت، ایشان حوزه و مراکز فرهنگی متعددی تأسیس کرد که مهم‌ترین آنها حوزه علمیه خواهران در روستای مزرعه بود که طلاب خواهر را از سراسر منطقه برای انجام فعالیت تبلیغی آموزش می داد.
همراهی ونقش در شکل گیری هیئت علمایی سوریه: وی از مؤسسان هیئت علمایی سوریه بود که با حضور و مرکزیت جناب آقای سیدعبدالله نظام شکل گرفت. این هیئت نقش مهمی در هماهنگی فعالیت‌های علمی و تبلیغی شیعیان داشت.
هشدار درباره توطئه‌های دشمن: ترور این شهید بزرگوار در کنار حملات به علویان و کلیساها، نشان‌دهنده تلاش دشمن برای ایجاد جنگ طایفه‌ای در سوریه است. آنها می‌خواهند با فتنه‌انگیزی، جامعه چندمذهبی ومتنوع سوریه را به جان هم بیندازند.
شهید شیخ رسول شحود چهره‌ای بی‌بدیل و کم نظیر در عرصه فرهنگ و تبلیغ منطقه بود که متأسفانه فقدانش خلأ بزرگی ایجاد کرده است. امیدواریم با عنایت خداوند و توجه حضرت ولی عصر(عج)، طلاب و علما وفضلای منطقه، بتوانند تا این خلأ را پر کنند. کلامش چنان نافذ بود که به راحتی در دل‌ها نفوذ می‌کرد.
تشکیلات منسجم علمی و تبلیغی
حجت‌الاسلام والمسلمین پورامینی به تشریح فعالیت‌های تشکیلاتی شهید شحود پرداخت: در همان سال‌های ابتدایی فعالیت، شهید شهود از مؤسسان هیئت علمایی سوریه بود که مخصوص علمای شیعه بود. این نشان می‌دهد ایشان صرفاً یک روحانی مبلغ نبود، بلکه در عرصه تشکیلات و سازماندهی نیز بسیار فعال بود.
لطفا از ویژگی‌های تبلیغی و مدیریتی شهید شهود برای ما بگویید.
نفوذ کلام و تأثیرگذاری: وقتی صحبت می‌کرد، مردم با جان و دل می‌شنیدند و تحت تأثیر قرار می‌گرفتند. کلامش چنان نافذ بود که به راحتی در دل‌ها نفوذ می‌کرد.
پشتکاری و سماجت در راه خدا: نمونه‌ای از این پشتکاری را خود ایشان در خاطره‌ای از ملاقات با آقای شهرستانی برایم بیان کرد: روزی که آقای شهرستانی برای سرکشی از شیعیان به مزرعه آمد، باران شدیدی می‌بارید و راه‌ها گل‌آلود بود. برخی به من گفتند چون شرایط سخت است و بهتر است آقای شهرستانی پیاده نشوند، گفتم : ‘نه، باید تشریف بیاورند.’ با وجود گل‌های عمیق که بعضا تا زانو می‌رسید، آقای شهرستانی را به درون روستا آوردیم، وایشان هم محبت کردند وخرج اسفالت روستا را دادند.
تحمل سختی‌ها: این روحیه مقاومت و تحمل مشقت‌ها برای پیشبرد اهداف الهی، از ویژگی‌های برجسته این شهید بزرگوار بود که باید برای همه ما الگو باشد.
خوشبختانه شاگردان و طلابی که ایشان تربیت کرده‌اند، می‌توانند تا حدی این خلأ را پر کنند. ان‌شاءالله با عنایت خداوند و به برکت خون شهدا، عزت شیعه همچنان حفظ خواهد شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین پورامینی در پایان با ذکر صلوات بر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) فرمود: خداوند به حق محمد و آل محمد، فقدان این شهید عزیز را با آمدن عزیزانی که ایشان تربیت کرده جبران کند. ان‌شاءالله دعای خیر این شهید بزرگوار شامل حال همه ما بشود.
این شهید بزرگوار با ویژگی‌های منحصر به فرد اخلاقی، مدیریتی و علمی، الگویی کامل برای طلاب و مبلغان جوان است.
