جامعةُ النّجف الدّینیه از مدارس بزرگ حوزه علمیه نجف واقع در محله حی السعد و زیرنظر دفتر آیت‌الله العظمی سید علی سیستانی است. سید محمد موسوی کلانتر این مدرسه را با کمک مالی نیکوکاران در طول سال ۱۳۷۲ق تا ۱۳۸۲ق احداث کرد. مدرسه دینی نجف که به «جامعة کلانتر» نیز معروف است، ۲۰۸ حجره، کتابخانه‌ای وسیع، مسجد و یک مَدرس بزرگ دارد.
معرفی
سید محمد کلانتر در سال ۱۳۷۳ق به‌منظور ترویج تمدن اسلامی و بسط حرکت علمی به‌وسیله تدریس، تألیف، نشر و اعزام مبلغان برای ترویج معارف دین حنیف اسلام[۱] اقدام به تأسیس مدرسه جامعة النجف الدینیه نمود. از آنجا که تأسیس این مدرسه با موافقت مرجعیت همراه بود، با اقبال زیادی روبرو شد.
ترویج عقاید الحادی در عراق و گسترش تهدیدها علیه تفکر دینی، برخی از علمای نجف را به ایجاد حرکتی جدید در حوزه‌های علمیه واداشت.[۳] با تلاش شاگردان میرزای شیرازی از سال ۱۳۴۳ق مراکز نوین آموزشی و پژوهشی به وجود آمد. محمدرضا و محمدحسین مظفر، سید علی بحرالعلوم، شیخ عبداللّه سبیتی، محمدکاظم آل شیخ راضی و سید محمدتقی حکیم، آغازگران این حرکت بودند. تأسیس جامعة النجف الدینیه نیز در این مسیر بوده است
مؤسس و سرمایه‌گذار
سرمایه‌گذار مالی جامعه، محمدتقی اتفاق تهرانی است. او با ارسال نامه‌هایی به مراجع تقلید وقت، از آنها تأسیس مدرسه‌ای جدید در نجف را خواست. وی بعدها جواب مراجعی چون حکیم، بجنوردی و خویی را در مجله میراث جاویدان منتشر کرد.
سرانجام با کمک مالی اتفاق و معماری حسین لرزاده، معمار معروف تهرانی در سال ۱۳۷۳ق ساخت این مدرسه شروع و در شب مبعث سال ۱۳۸۲ق و با حضور سید عبدالهادی شیرازی افتتاح گردید.
تولیت و اداره مدرسه و موقوفات آن طبق وقفنامه به سید محمد کلانتر و پس از وی به بزرگترین پسر او واگذار شده است. این مدرسه به جامعة کلانتر نیز شهرت دارد.
بنا و ساختمان
زمین مدرسه پنج‌هزار مترمربع بود که در چهار طبقه با ۲۰۸ حجره ساخته شد. مسجدی به‌وسعت ۲۲۵ متر و کتابخانه‌ای به‌وسعت ۲۵۵ متر از جمله امکانات مدرسه است.
ساختمان مدرسه تلفیقی از معماری جدید و قدیم و در زمان خود، بزرگترین مدرسه دینی بوده که در نجف ساخته شده است. بر بام مدرسه گنبدی کاشی‌کاری‌شده ساخته شده است.
در سمت راست مسجد اتاقی دیده می‌شود که به‌عنوان مقبره خاندان اتفاق ساخته شده است و مزار سید محمد کلانتر نیز همان جا است
قوانین و اساسنامه
نظام آموزشی
جامعة النجف الدینیه، به‌گفته مصطفی الغزالی، دقیق‌ترین برنامه‌ریزی عمومی تحصیلی را در بین مراکز مشابه دارد.[۱۱] اساسنامه مدرسه دروس و نحوه تدریس و امتحانات شفاهی و کتبی، تعطیلات و دیگر جزئیات آموزشی را شامل شده است.
طبق این اساسنامه در نظام آموزشی جامعه دروس زیر گنجانده شده بود: صرف و نحو، بلاغت، منطق، فلسفه، اصول فقه، فقه عمومی اسلامی، فقه شیعه، فقه مقارن، حدیث، کلام، تفسیر قرآن، اخلاق، روانشناسی، ریاضیات، تاریخ، جغرافیا، بهداشت، زبان‌های شرقی و غربی که به صلاحدید مدیر جامعه تعیین می‌شود. در میان این دروس، فقط فراگیری صرف و نحو، منطق، بلاغت، فقه و اصول، کلام، تفسیر، اخلاق و ریاضیات برای همه اجباری است.
غالب طلبه‌های مدرسه ایرانی و لبنانی بودند.
روش تحصیل سنتی بود، با این حال به تجدیدنظر در کتاب‌های درسی حوزوی پرداخته شد.
مدرسه یک هئیت اداری دارد که بر همه امور مدرسه نظارت می‌کند و یک هیئت تدریسیه که همان اساتید مدرسه هستند و توسط هیئت اداری انتخاب می‌شوند.
بر خلاف مراکز مشابه، به دانش‌آموختگان مدرک تحصیلی دولتی اعطا نمی‌شود.
مقررات عام
اساسنامه مدرسه تمام قوانین عمومی مدرسه اعم از تولیت و شرایط آن، حقوق مادی و معنوی متولی و مؤسس، شرایط هیئت اداری و تدریسی و شرایط تلبس به لباس روحانیت را به‌صورت مفصل شامل می‌شود.
از دیگر مواد اساسنامه می‌توان به این موارد اشاره کرد: طلاب باید لباسی نظیف و موقر داشته باشند. نماز را در مسجد مدرسه به جا آورند و بدون موافقت مدیر مسافرت نروند. به‌قدر ضرورت از پنکه استفاده کنند. از سرویس رفت‌وآمد مدرسه به حرم امام علی(ع) روزانه فقط دو بار استفاده کنند. جز با لباس روحانیت از مدرسه خارج نشوند. هر روز صبح آیاتی از قرآن کریم تلاوت کنند و در هیچ حزب سیاسی عضو نباشند.
اساتید مدرسه
طبق اساسنامه مدرسه، اساتید باید شیعه اثناعشری باشند و سن آنها کمتر از ۲۵ سال نباشد. برخی از اساتید مدرسه به شرح زیر بوده است:
شیخ محمدتقی جواهری
محمدهادی معرفت
سید محمد کلانتر
مسلم ملکوتی
محمداسحاق فیاض
ابراهیم جناتی
احمد بهادلی
مجتبی لنکرانی
شرایط کنونی
گفته می‌شود ارائه دروس جدید در برنامه سالیانه مدرسه ماندگار نشد و تدریس بر همان روش سنتی حوزه مبتنی بود؛ جز درس نهج‌البلاغه که توسط سید محمد کلانتر ارائه می‌شد.
پس از انقلاب اسلامی در ایران و تهاجم صدام به مرزهای ایران که بسیاری از روحانیان نجف اخراج، زندانی و یا کشته شدند و علما و طلاب ایرانی از عراق اخراج شدند، بسیاری از طلاب عراقی به خدمت سربازی برده شدند و در این مدرسه اغلب طلاب عربستانی، بحرینی و لبنانی مانده بودند. حزب بعث عراق در این حال تلاش کرد مدرسه را تحت سیطره اداره اوقاف در آورد، اما موفق نشد. در ۱۳۹۱ش تعداد طلاب مدرسه ۱۷۰ نفر بوده است
نماز جماعت، مراسم دینی و عزاداری که در این مدرسه برگزار می‌شود، از اجتماعات باشکوه و پرجمعیت شهر است.
