موسسه تنظیم المکاتب در سال ۱۹۶۸ با هدف «ارتقاء و توسعه آموزش دینی جامعه هند به ویژه شیعیان» تأسیس گردید. از زمان تأسیس، این موسسه فعالیت‌هایی همچون ارائه مشاوره‌های اجتماعی، آموزش خردسالان، کودکان و نوجوانان، انتشار و توزیع کتاب‌های درسی و دینی آموزشی، حمایت و مساعدت اقشار تهیدست جامعه شیعیان، تهیه وسایل کمک‌آموزشی و مذهبی و غیره را انجام می‌دهد. این موسسه همواره از طریق آموزش کودکان و نوجوانان در صدد است که آموزش دینی منسجم و کاملی به نسل جوان و نوجوان ارائه نماید. بدیهی است این مهم می‌تواند برای جامعه هند به ویژه شیعیان از اهمیت بسزایی برخوردار باشد.
تاریخچه تأسیس
اگر تاریخ هند را به ویژه در دو قرن اخیر مورد مطالعه قرار دهیم، به‌خوبی درمی‌یابیم که دین و مذهب در میان جامعه هند به ویژه نسل جوان به‌سوی کمرنگ شدن پیش می‌رود. در زمان استعمار بریتانیا و سلطه بر هند، دروس جدیدی جایگزین دروس پیشین شدند تا جامعه را از دین و فرهنگ خویش بیگانه نمایند. فقط تعداد بسیار محدودی از مدارس به آموزش زبان عربی در هند می‌پرداختند و تعداد اندکی از علما و اندیشمندان دینی نیز تحت شرایط دشوار در این مدارس تدریس می‌کردند و آینده این مدارس را مبهم و تاریک می‌دانستند. البته جامعه نیز حضور آن‌ها را محدود کرده بود و آن‌ها نیز به‌جز اقامه نمازهای یومیه، نماز میت، آموزش قرائت قرآن و مبتدی، فعالیت دیگری نداشتند و این وضعیت برای مدت طولانی در میان جامعه مسلمانان هند به ویژه شیعیان حکمفرما بود.
رویدادهای تاریخی تلخ پس از استعمار، که مهم‌ترین آن‌ها تقسیم هند و جدا شدن و تشکیل کشور پاکستان بود، سبب شد که اکثر علمای تراز اول هند به پاکستان مهاجرت کنند و جامعه نخبگان مسلمان هند دچار سردرگمی، ترس و عدم اطمینان به آینده گردد. عدم ارتباط با دین نه تنها در سیاست بیداد می‌کرد بلکه به یک نماد مترقی تبدیل شده بود.
در چنین اوضاعی خطیب و سخنران اعظم علامه سید غلام عسکری (ره) قدم به میدان گذاشت و به احیای علوم اسلامی پرداخت. وی طرح تأسیس مکاتب برای آموزش دینی مسلمانان را ارائه نمود که با استقبال خوبی مواجه گردید. در ابتدا، وی شصت مکتب (اکابر) را در شهرک‌های مختلف تأسیس کرد، اما پس از چندی به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب آموزشی و مدیریتی مجبور به تعطیل نمودن این مکاتب شد. بالاخره وی تصمیم گرفت که جنبش عظیمی را در هند راه‌اندازی کند و در همین راستا موسسه تنظیم المکاتب را در سال ۱۱ اوت ۱۹۶۸ میلادی در مرکز ایالت اوترا پرادش (شهر لکهنو) راه‌اندازی کرد و پس از چندی جنبش تعلیم مسائل دینی به کودکان در سراسر جهان با استقبال بسیار خوبی مواجه و سپس گسترش یافت.
زندگی‌نامه موسس تنظیم المکاتب، علامه سید غلام عسکری (ره)
مرحوم سید غلام عسکری در سال ۱۹۲۸ میلادی در منطقه‌ای به نام رای بریلی در نزدیکی شهر لکهنو، مرکز ایالت اوترا پرادش هند، در خانواده‌ای مذهبی چشم به جهان گشود. پدرش سید محمد نقی رضوی، فردی مذهبی و از اهالی منطقه «بجنور لکهنو»، بود. وی آن‌قدر به مسائل شرعی اهمیت می‌داد که مرحوم رئیس الواعظین سید کرار حسین واعظ در این‌باره عنوان می‌کرد: مرحوم سید محمد نقی رضوی قلیان می‌کشید ولی تا زمانی که متولی دارالایتام بود هیچ‌وقت از زغال دارالایتام برای قلیان خود استفاده نکرد.
علامه عسکری پس از تحصیلات مقدماتی برای سطوح عالی وارد حوزه علمیه جامعه ناظمیه شهر لکهنو شد و با به دست آوردن عنوان ممتاز الافاضل از این جامعه فارغ‌التحصیل شد. همچنین امتحانات دولتی داد و گواهی‌نامه‌های آن را دریافت کرد. علامه عسکری پس از فارغ‌التحصیلی از مدرسه ناظمیه وارد مدرسه الواعظین شد. وی در شهر لکهنو تحت نظر اندیشمندان و دبیران ممتاز، از جمله علامه سید عدیل اختر زیدی که از اصحاب برجسته بود، مرحوم سلطان الواعظین، نویسنده کتاب معروف *شب‌های پیشاور* تحصیل نمود.
علامه سید غلام عسکری فعالیت تبلیغی خود را پس از فارغ‌التحصیلی از مدرسه الواعظین آغاز کرد. به دلیل تبلیغ و توانایی سخنوری لقب خطیب (سخنران) اعظم به وی داده شد. مرحوم مولانا سید غلام عسکری رضوی علاوه بر تبلیغ تألیفاتی هم دارد؛ مانند «تنویر الشهادتین، چرا من شیعه شدم؟»، «ده مجالس و گلدسته»، «خطابات و مقالات خطیب اعظم (۴ جلد)» و *مجالس خطیب اعظم* (۷ جلد).
آن مرحوم شب جمعه ۱۸ شعبان المعظم ۱۴۰۵ هجری قمری به دلیل ایست قلبی در میندر، منطقه پونچ (کشمیر) درگذشت. وی برای جلسات موعظه به آنجا رفته بود. جنازه او را به زادگاهش آوردند و در کنار پدرش در مقبره سادات در بجنور، لکهنو به خاک سپردند.
تنظیم المکاتب و فعالیت‌های این موسسه
مرحوم مولانا سید غلام عسکری رضوی در سال ۱۹۶۸ میلادی سازمان تنظیم المکاتب را تأسیس کرد و به‌تدریج در سراسر هند مدارس دینی (مکتب‌خانه) برای کودکان و نوجوانان وابسته به سازمان تنظیم المکاتب تأسیس شد. امروز، بیش از ۱۲۰۰ مدرسه دینی وجود دارد و کتاب‌ها برای برنامه درسی این مدارس به پنج زبان تدوین شده و به زبان‌های مختلف اردو، هندی، گجراتی، بنگالی و انگلیسی ترجمه شده است تا دانش‌آموزان از ایالت‌های دیگر نیز بهره‌مند شوند.
علاوه بر این، مجلات دو ماهانه به زبان‌های هندی و اردو منتشر می‌شود. همچنین تاکنون این موسسه ۲۵۰ کتاب در زمینه‌های مختلف دینی، که اکثراً به زبان اردو هستند، به زیور چاپ مزین کرده است.
در سال ۱۹۸۳، موسس تنظیم المکاتب یک حوزه علمیه در شهر لکهنو برای نوجوانان به نام جامعه امامیه تأسیس کرد که تعداد زیادی از طلاب آن جهت اشتغال به تحصیل عازم حوزه علمیه قم و نجف اشرف شدند و افزون بر آن، خدمات مذهبی و تبلیغی بسیاری را در داخل و خارج انجام می‌دهند.
پس از تأسیس جامعه امامیه برای امر آموزش دینی و عالی پسران توسط سازمان تنظیم المکاتب، با تلاش‌های سازمان، حوزه علمیه دیگری برای بانوان با نام جامعه الزهرا (س) در ۸ ژانویه ۱۹۹۰ افتتاح گردید. پس از آن، مرحوم علامه سید غلام عسکری در کشور پاکستان سازمان تنظیم المکاتب را تأسیس نمود که تحت نظر علامه سید رضی جعفر فعالیت می‌کند.
موسسه تنظیم المکاتب در هند تاکنون اقدامات بسیاری نیز انجام داده است و با نهادهای وابسته به جمهوری اسلامی ایران همچون نماینده تام‌الاختیار آیت الله خامنه‌ای (دام ظله) در شبه‌قاره هند حجت‌الاسلام و المسلمین جناب آقای مهدوی‌پور ارتباط خوبی داشته است. رئیس کنونی این سازمان حجت‌الاسلام و المسلمین سید صفی حیدر می‌باشد.
این موسسه علاوه بر فعالیت‌های مذهبی، سمینارها، کنفرانس‌ها و مجالس مختلف را نیز برگزار می‌کند. علاوه بر این برنامه‌های مذکور، این موسسه برای کودکان و نوجوانان کارگاه‌های آموزشی با هدف ارتقاء دانش دینی آن‌ها نیز برگزار می‌نماید. برخی از این کارگاه‌ها شامل تورهای زیارتی نوجوانان نیز می‌شود که بازدید از اماکن مقدس و مساجد انجام می‌پذیرد.
این موسسه در فضاهای مجازی نیز حضور گسترده‌ای دارد و برخی از کتب و اقلام فرهنگی را در این تارنما و شبکه‌های خود به فروش می‌رساند.[1]
[1] farhangemelal.icro.ir/news/21905
