ورود جشن هالووین به عراق در سال‌های اخیر، بحث و جدل‌های فراوانی را در میان مردم و نخبگان فرهنگی و سیاسی این کشور برانگیخته است. این جشن که ریشه در فرهنگ‌های کهن سلتی دارد و امروزه بیشتر به عنوان یک پدیده سرگرم‌کننده غربی شناخته می‌شود، اکنون به یکی از نمادهای اثرپذیری فرهنگی در جوامع عربی تبدیل شده است.
هم‌زمان با جشن‌های هالووین در غرب (۳۱ اکتبر ۲۰۲۴ – 10 آبان ۱۴۰۳)، چندین مراسم هالووین در شهرهای بغداد و بصره برگزار شد که با واکنش‌های متناقضی همراه بود. در اقلیم کردستان این جشن‌ها به صورتی گسترده‌تر برگزار شد. طبق یک گزارش تنها در اربیل پنج جشن هالووین برگزار شد[1] و دانشگاه آمریکایی سلیمانیه نیز جشنی مفصل تدارک دید و تصاویر آن را به طور رسمی در صفحه فیس‌بوک خود بازنشر کرد.[2] در یکی از این مراسم‌ها در رستوران «اغصان الزیتون» در بغداد، نیروهای امنیتی وارد عمل شدند و ۲۳ نفر را بازداشت کردند. این بازداشت‌ها از نگاه مسئولان امنیتی به دلیل «برگزاری مراسم غیر اخلاقی و مغایر با ارزش‌های جامعه» صورت گرفت.
اعتراضات مردمی نیز در برخی مناطق عراق به‌ویژه در بصره شکل گرفت، جایی که معترضان در مقابل هتل گرند میلینیوم تجمع کردند و از برگزاری جشن هالووین در این هتل انتقاد کردند. مقامات سیاسی محلی در بصره اعلام کردند که این نوع جشن‌ها با آداب و رسوم اصیل عربی و اخلاق اسلامی سازگار نیستند و چنین مراسم‌هایی را در شرایط بحرانی منطقه‌ای و در مواجهه با تهدیدات خارجی مغایر با اصول فرهنگی و دینی دانستند.
جشن هالووین از دید برخی جوانان عراقی یک پدیده فرهنگی سرگرم‌کننده است که از طریق فیلم‌ها و سریال‌های غربی شناخته شده و به عنوان راهی برای تجربه‌ای متفاوت مورد استقبال قرار گرفته است. با این حال، برای بسیاری از نخبگان و تحلیلگران، این جشن تنها یک سرگرمی ساده نیست، بلکه نمایانگر نفوذ فرهنگی و گسترش نمادهای بیگانه در جوامعی است که همچنان درگیر بحران‌های هویتی و اجتماعی هستند.
از منظر اجتماعی، هالووین در عراق نماد تضاد میان نسل‌ها و ارزش‌ها شده است. برای بسیاری از عراقی‌ها، ورود جشن‌هایی با ریشه‌های غربی نشان‌دهنده تهدیدی برای فرهنگ و ارزش‌های سنتی است. از سوی دیگر، بخشی از نسل جوان که از طریق رسانه‌های جهانی با این آیین‌ها آشنا شده‌اند، آن را راهی برای فاصله گرفتن از مشکلات روزمره و تجربه‌ای جدید می‌دانند. همین تضادها، زمینه‌ساز شکاف‌های اجتماعی عمیق‌تری میان گروه‌های مختلف جامعه شده است.
در کنار ابعاد اجتماعی و فرهنگی، جشن هالووین در عراق ابعاد سیاسی نیز پیدا کرده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که سفارتخانه‌های برخی کشورهای غربی، از جمله آمریکا، مبالغ قابل توجهی را برای برگزاری این جشن‌ها در عراق اختصاص داده‌اند. این اقدام، از نگاه منتقدان، بخشی از تلاش‌های گسترده برای تضعیف هویت اسلامی و تقویت گرایش‌های غرب‌گرایانه در منطقه است. علاوه بر این، به نظر می‌رسد برگزاری این جشن‌ها در زمانی که منطقه درگیر بحران‌های سیاسی و انسانی است، تلاشی برای منحرف کردن اذهان عمومی از مسائل حساس مانند جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و لبنان باشد.
نکته قابل توجه دیگر، ارتباط برگزاری این جشن‌ها با جریان عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی است. جشن هالووین در عراق و دیگر کشورهای عربی، از جمله عربستان سعودی و امارات، که میزبان این مراسم‌ها بوده‌اند، نشان‌دهنده نفوذ جریان‌های حامی سازش با این رژیم در منطقه است. این جشن‌ها نه تنها از ارزش‌های غربی حمایت می‌کنند، بلکه در تقابل مستقیم با فرهنگ مقاومت قرار دارند و به نوعی تلاش برای تضعیف این گفتمان به شمار می‌آیند.
در نهایت، گسترش جشن‌های وارداتی مانند هالووین در عراق، پیامدهای عمیقی برای هویت فرهنگی و اجتماعی این کشور به همراه دارد. از یک سو، این جشن‌ها ممکن است به عنوان ابزاری برای گسست فرهنگی و ایجاد فاصله میان نسل‌ها عمل کنند و از سوی دیگر، فرصتی برای جریان‌های سیاسی غرب‌گرا فراهم آورند تا اهداف خود را از طریق ابزارهای فرهنگی پیش ببرند.
برخورد جامعه عراق با این پدیده می‌تواند به سرنوشت هویت فرهنگی این کشور شکل دهد. تقویت جشن‌ها و آیین‌های بومی، همراه با افزایش آگاهی عمومی درباره پیامدهای فرهنگی و سیاسی چنین رویدادهایی، می‌تواند گامی مؤثر برای حفظ انسجام اجتماعی و هویت ملی در عراق باشد. در غیر این صورت، گسترش چنین جشن‌هایی ممکن است به تدریج ارزش‌های سنتی و باورهای اصیل این جامعه را تحت تأثیر قرار دهد و به تضعیف فرهنگ بومی بینجامد.[3]
[1] و [2] facebook.com/share/p/13tWfxNDMtfarhangemelal.icro.ir/news/21681
[3] shafaq.com/ar/أمـن/بينهم-نسا-اعتقال-23-شخصا-ثنا-احتفال-غير-خلاقي-بعيد-الهالوين-في-بغداد
alarab.co.uk/الهالوين-في-العراق-لكسر-الروتين
