در اوایل ماه جولای ۲۰۲۵، سفر هیئتی متشکل از علمای مسلمان اروپایی، به سرپرستی حسن شلغومی، امام جماعت جنجالی فرانسوی-تونسی، به فلسطین اشغالی و دیدار آنها با اسحاق هرتزوگ، رئیس جمهور اسرائیل، موجی از محکومیت و انتقاد گسترده را در میان جوامع مسلمان، نهادهای دینی و فعالان حامی فلسطین برانگیخت. این سفر که از ۷ تا ۱۰ جولای به طول انجامید و هدف اعلامی آن «ابراز همبستگی با اسرائیل» و «ترویج صلح و همزیستی» بود، در بحبوحه جنگ و نسلکشی مردم گرسنه غزه، از سوی بسیاری «خیانت بزرگ» و «عادیسازی» توصیف شد و به عنوان یک اقدام سیاسی با هدف مشروعیتبخشی به روایت اسرائیل تلقی گردید.
حسن شلغومی؛ امام یهودیان
حسن شلغومی، متولد ۱۹۷۲ در تونس، در سال ۱۹۹۲ به فرانسه مهاجرت کرد و تابعیت فرانسوی گرفت. او رئیس «کنفرانس ائمه فرانسه» و امام جماعت درانسی است. شلغومی سالهاست که به دلیل مواضع بحثبرانگیز خود شناخته میشود. او بارها به اسرائیل سفر کرده و با مقامات ارشد آن دیدار داشته است. منتقدان او را به «خدمت به برنامههای غرب» و «توطئهچینی» متهم میکنند. روابط نزدیک او با سازمانهای یهودی در فرانسه، از جمله CRIF، باعث شده تا مخالفانش او را «امام یهودیان» بنامند.
دیدگاههای ایدئولوژیک شلغومی همواره محل بحث بوده است. او «افراطگرایی اسلامی» را یک «بیماری» میداند و خواستار ممنوعیت «اسلام سیاسی» در فرانسه شده و از قانون ممنوعیت برقع در این کشور حمایت کرده است. شلغومی خود را حامی اعتدال، صلح و همزیستی معرفی میکند و بر اهمیت گفتوگو میان یهودیان و مسلمانان تأکید دارد. او حتی برای نشان دادن «اعتدال» خود، در مصاحبهای تلویزیونی گفته است که به جای «الله اکبر»، «فرانسه بزرگتر است» میگوید. در مورد مسائل منطقهای، او رژیم ایران را «شکننده مانند تار عنکبوت» توصیف کرده و خواستار سرنگونی آن از درون شده است. همچنین، او حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و یهودستیزی را محکوم کرده است.
اتهاماتی مبنی بر همکاری شلغومی با اطلاعات فرانسه به عنوان مخبر و نیز ارتباط او با «طالبان پاکستان» پس از تحصیل در مدارس قرآنی لاهور، مطرح شده است، هرچند این موارد تأیید نشدهاند. فرید حناش، روزنامهنگار پاکستانیتبار و مشاور سابق شلغومی، او را «کاریکاتور و امام دروغگو» توصیف کرده است.
جزئیات سفر اخیر به فلسطین اشغالی
سفر هیئت علمای مسلمان اروپایی به ریاست حسن شلغومی از ۷ تا ۱۰ جولای ۲۰۲۵ انجام شد. سازماندهنده اصلی این سفر «شبکه رهبری اروپا» (ELNET) بود که خود را سازمانی مستقل و متعهد به «تقویت روابط بین فرانسه، اروپا و اسرائیل» توصیف میکند. ELNET همچنین میزبان گردهمایی «برای جمهوری، فرانسه علیه اسلامگرایی» در پاریس بود که چهرههایی از راست و راست افراطی را گرد هم آورد.
هیئت شرکتکننده در این سفر متشکل از ۱۵ امام و رهبر مسلمان اروپایی از کشورهای فرانسه، بلژیک، هلند، انگلیس و ایتالیا بود. از جمله شرکتکنندگان برجسته، داهری نور محمد از انگلیس بود.
برنامه سفر و ملاقاتها شامل موارد زیر بود:
- دیدار با اسحاق هرتزوگ: هیئت در اورشلیم (قدس) با اسحاق هرتزوگ، رئیس جمهور اسرائیل، دیدار کرد. هرتزوگ این دیدار را «شجاعانه» خواند و گفت که هیئت «اکثریت کسانی را که آرزوی زندگی مشترک در خاورمیانه و سراسر جهان را دارند، تجسم میبخشند». وی همچنین از هیئت خواست پیام امید و صلح را به جوامع خود در اروپا منتقل کنند.
- بازدید از اماکن مذهبی و تاریخی: هیئت از حائط البراق (دیوار ندبه) در قدس اشغالی و مسجد الاقصی بازدید کرد.
- بازدید از موزه هولوکاست (یاد وشم): اعضای هیئت از «موزه هولوکاست» بازدید کرده و ابراز تأثر کردند. شلغومی و داهری نور محمد در این مکان تاج گل گذاشته و شمع روشن کردند.
- بازدید از مناطق اطراف غزه: هیئت از مناطق اسرائیلی اطراف نوار غزه، از جمله «کفار عزه» (محل برگزاری جشن نوا در ۷ اکتبر ۲۰۲۳) بازدید کرد.
- ملاقات با خانوادههای بازداشتشدگان اسرائیلی: هیئت با خانوادههای بازداشتشدگان اسرائیلی دیدار و ابراز همدردی کرد.
- بازدید از گذرگاه کرم شالوم: اعضای هیئت از گذرگاه کرم شالوم در نزدیکی مرز غزه بازدید کرده و کیفیت کمکهای بشردوستانه ارسالی به غزه را مشاهده کردند و از «صبر و رحمت» کارکنان اسرائیلی ابراز تأثر کردند.
اظهارات حسن شلغومی در دیدار با رئیس جمهور اسرائیل به شدت جنجالبرانگیز بود. او در این ملاقات اسرائیل را «دنیای برادری، انسانیت، محبت، دموکراسی و آزادی» خواند. او همچنین «مبارزه فلسطینی» را «تروریسم» نامید و «انسانیت اشغالگر» را ستود. شلغومی در ادامه تاکید کرد که آنچه از ۷ اکتبر شاهد بودهایم، صرفاً درگیری بین اسرائیل و حماس نیست، بلکه «رویارویی بین دو جهان کاملاً متفاوت» است و اسرائیل نماینده «دنیای برادری، انسانیت و شفقت» است.
یکی دیگر از اعضای برجسته هیئت، داهری نور محمد، نیز در این سفر مواضعی مشابه اتخاذ کرد. او از مرزهای نوار غزه بازدید کرد، پرچم اسرائیل را برافراشت و با کسانی که آنها را «قربانیان تروریسم حماس» نامید، عکس گرفت و حمایت خود را از جنگ علیه غزه اعلام کرد. او همچنین از اصطلاح «یهودا و سامره» برای اشاره به کرانه باختری اشغالی استفاده کرد.
موج انتقادات و واکنشهای گسترده
سفر حسن شلغومی و هیئت همراهش با موج گستردهای از محکومیتها و انتقادات از سوی نهادهای دینی، فعالان و افکار عمومی مسلمانان مواجه شد.
شورای اروپایی ائمه به شدت این سفر را محکوم کرد و اعضای هیئت را «ائمه دروغین و ناشناخته در میان مسلمانان» توصیف کرد که «نماینده مسلمانان اروپا نیستند و به نهادهای دینی شناختهشدهای تعلق ندارند». این شورا هدف از سفر را «خدمت به اهداف مشکوک» دانست که «بیانگر موضع ثابت مسلمانان اروپا در همبستگی با مردم مظلوم غزه نیست».
الازهر مصر در بیانیهای این سفر را «به شدت محکوم» کرد و حاضران در آن را «گروهی گمراه» توصیف کرد که «نماینده اسلام یا مسلمانان نیستند». ابو لؤی منصور، امام مسجد السلام در آرهوس دانمارک، اظهار داشت که این افراد تنها نماینده خودشان هستند و «هیچ ارتباطی با امت اسلامی ندارند و از انسانیت و وجدان خود برای شستن دستهای مرتکبان جنایت نسلکشی در نوار غزه دست کشیدهاند». شیخ الحسن بن علی کتانی نیز این سفر را «جنایت» خواند و خواستار تحریم نماز خواندن پشت سر این «شیوخ» شد.
در تونس، زادگاه شلغومی، این سفر منجر به راهاندازی کمپینهایی در شبکههای اجتماعی شد که خواستار «سلب تابعیت تونسی» از او و «محاکمه وی به اتهام خیانت بزرگ» بودند. سازمان «دیدهبان شفافیت و حکمرانی خوب» رسماً شکایتی قضایی علیه شلغومی تنظیم کرد و اقدام او در تلاش برای بوسیدن دست وزیر کشور اسرائیل را «ننگ» خواند و تاکید کرد که اقدامات وی به اعتبار دولت تونس لطمه میزند و نماینده مواضع مردم تونس در حمایت از حقوق مردم فلسطین نیست.
فعالان جنبش «بایکوت، سلب سرمایه و تحریم» (BDS) در فرانسه، از جمله آنی دیفرسون و اریک توماس، این بازدید را «مضحکه» و «تحریکآمیز» خواندند. آنها شلغومی را متهم کردند که «خطاب راستگرای نژادپرست در فرانسه و خطاب راستگرای صهیونیست در اسرائیل را حمل میکند» و «روایت صهیونیستی را پذیرفته است». فعالان جنبش SOS (فلسطین را نجات دهید) نیز اظهار داشتند که این «ائمه» علیه فرانسویهای حامی فلسطین کمپینهای تحریکآمیز به راه میاندازند و «عبای تسامح با جنایات اشغالگر را بر تن میکنند». عزیز هناوی، دبیرکل دیدهبان مراکشی مبارزه با عادیسازی روابط، این سفر را «رسوایی» و «خیانتی که فقط نماینده عاملان آن است» توصیف کرد.
در هلند، یوسف مصیبح، یکی از امامان شرکتکننده در این سفر، بلافاصله از سمت خود برکنار شد و مسجد او تأکید کرد که مشارکت وی «اقدامی فردی» بوده و از دیدگاه مسجد نمایندگی نمیکرده است.
