رئیس موقت سوریه، احمد الشرع، در پایتخت این کشور، دمشق، از هیأتی از اتحادیه جهانی علمای مسلمان (الاتحاد العالمی لعلماء الملسمین) استقبال کرد. علی محیالدین قرهداغی، رئیس این نهاد علمایی اسلامگرای سنی، درباره این دیدار در صفحه خود در پلتفرم ایکس (توییتر سابق) نوشت: «در راستای وظایفی که بر دوش علما و مصلحان قرار دارد و با توجه به تحولات جاری در سوریه، افتخار داشتم که به همراه هیأتی از اتحادیه جهانی علمای مسلمان به این کشور سفر کنم. در این سفر، دیداری مهم با رئیس احمد الشرع داشتیم. این دیدار صرفاً یک رویداد تشریفاتی نبود، بلکه پاسخی به ندای وظیفه شرعی و اخلاقی و همچنین موضعی مسئولانه از سوی علما در دوران بحرانها و چالشها به شمار میرفت.»
او در ادامه نوشت: «ما در احمد الشرع فردی را یافتیم که به خوبی از میزان مسئولیتی که بر دوش دارد آگاه است، چالشهای پیش روی سوریه را بهدرستی درک کرده و نسبت به نقش علما در ایجاد پلهای ارتباطی میان گروههای مختلف واقف است. او مشتاق است که مرحله آینده، مرحله عدالت و آشتی باشد، نه انتقام و تسویه حسابهای شخصی، و همچنین بر آن است که کشور را بر پایههای درست بنا کند، نه اینکه بحرانهای گذشته را بازتولید نماید. من ضمن تبریک به او به خاطر پذیرش این مسئولیت خطیر، برایش آرزو دارم که رهبری خردمندانهای داشته باشد، تصمیمات خود را بر اساس حکمت و بصیرت اتخاذ کند، از مقاصد شریعت که در حفظ دین، جان، عقل، مال و حیثیت انسانها نهفته است الهام بگیرد، و شیوهای را در پیش گیرد که بر پایه عدالت باشد و در آن به کسی ظلم نشود، بر رحمت استوار باشد تا همگان را در بر گیرد، و بر قدرتی متکی باشد که مانع ستمگری شده و طغیان را سرکوب کند.
اما درباره سوریه، من از خداوند میخواهم که عزت، امنیت و ثبات را به این کشور بازگرداند، آن را از تونل مصائب و رنجها بیرون آورد تا بتواند بنایی مستحکم بر پایه علم، عدالت و آزادی مسئولانه بنا کند. سوریه باید سرزمینی باشد که همه شهروندانش در آن از حقوق و وظایف مساوی برخوردار باشند، بدون حذف و استبداد، و جایگاه خود را به عنوان قلب تپنده امت اسلامی و گهواره تمدنی شکوفا که به نفع کل بشریت باشد، بازیابد.»
او در پایان پست خود نوشت: «این دیدار تنها یک گام در مسیر طولانی است، و ما – به عنوان علما و مصلحان – همچنان بر این باوریم که نقش ما تنها به موعظه و نصیحت محدود نمیشود، بلکه باید به طور عملی در ترمیم زخمها، پر کردن شکافها و هدایت تلاشها به سمت ساختن وطنی که شایسته مردم سوریه باشد، مشارکت کنیم، وطنی که عدالت بر آن حاکم باشد، آزادی را نفس بکشد و از ثبات برخوردار باشد.»
ملاحظه: دیدار مذکور در روز چهارشنبه، ۱۲ مارس ۲۰۲۵، در دمشق و تنها دو روز پس از اوج کشتار علویان سوریه صورت گرفت، جنایتی که موجی از خشم و اعتراض را در داخل و خارج از سوریه برانگیخت. در حالی که جامعه بینالمللی و بسیاری از نهادهای حقوق بشری خواستار شفافسازی و پیگیری این کشتار شدند، اتحادیه جهانی علمای مسلمان، که در جهان اسلام نقش مرجعیت دینی دارد، هیچ موضعی در محکومیت این فاجعه اتخاذ نکرد.
این سکوت از سوی اتحادیه، که همواره بر نقش علما در راهبری جوامع اسلامی تأکید داشته، پرسشهای جدی را درباره انگیزههای دیدار اخیر آنها با رئیس دولت موقت سوریه برانگیخته است. در شرایطی که کشتار اخیر چهره شرعی حاکمان سوریه را بهشدت خدشهدار کرده و فشارهای داخلی و خارجی را افزایش داده بود، این دیدار، همراه با اظهاراتی که بر «عدالت»، «آشتی ملی» و «مسئولیت شرعی علما» تأکید داشت، چنین مینماید که در راستای ترمیم مشروعیت مذهبی دولت سوریه و کاهش انتقادات صورت گرفته است.
حضور پرشتاب هیأت اتحادیه در دمشق، به جای همراهی با صدای قربانیان یا دستکم مطالبه تحقیق درباره این کشتار، نشانهای روشن از فروکاست هرچه بیشتر اعتبار و جایگاه این نهاد علمایی و تبدیل شدن آن به ابزاری صرفاً سیاسی در دستان دولتمردان ترکیه و قطر است. در شرایطی که افکار عمومی درگیر پیامدهای این فاجعه انسانی بود، پیامهای صادرشده از سوی هیأت اتحادیه، بهجای پرداختن به مسئولیتهای دولت در قبال شهروندان، به ستایش «درایت» و «حکمت» احمد الشرع اختصاص یافت.
اتحاد العلماء سالیان درازی است که روندی افولی در مرجعیت علمی و شرعی خود در گستره جهان اسلام داشته و مدتها است دایره اقتدار آن از اسلامگرایان اخوانی چندان فراتر نمیرود. برگزاری این دیدار در چنین نقطه زمانی بحرانی، از یک سو نشانگر هراس حاکمان سوریه از گسترش تردیدها حتی در بدنه سخت حامیان آنها (اسلامگرایان سنی) در پی کشتار علویان است و از سوی دیگر جلوهای دیگر از بیتمایلی حاکمان سوریه نسبت به جناح اخوانی اسلامگرایان است؛ تا آنجا که تنها برای تطهیر چهره ناپاک خود در جنایت اخیر حاضر به دیدار با اعضای این نهاد اخوانی شناختهشده میشوند.