بازدید تاریخی یک هیئت از مشایخ دروزی روستای حضر سوریه به منطقه اشغالی جولان، واکنش‌های گسترده‌ای در داخل طایفه دروزی و سطح سیاسی لبنان و سوریه به‌دنبال داشت. این نخستین دیدار از سوی دروزی‌های سوریه به اراضی تحت کنترل اسرائیل در پنج دهه اخیر بود. هیئت متشکل از 100 تا 150 شیخ برای زیارت مقام «النبی شعیب»، مکانی مقدس برای دروزی‌ها، به روستای جولس رفتند و با استقبال شیخ موفق طریف، رهبر معنوی دروزی‌های ساکن اسرائیل و دیگر شخصیت‌ها روبه‌رو شدند. این رویداد اگرچه رنگ و بوی دینی داشت، اما بازتاب‌های سیاسی گسترده‌ای به همراه داشت.
اهالی حضر، مبدا این مشایخ، این اقدام را محکوم کرده و اعلام کردند که اسرائیل با استفاده از یک بازدید مذهبی، در پی تفرقه‌افکنی و بهره‌برداری سیاسی است. آنان تأکید کردند که این مشایخ نماینده کل طایفه نیستند و چنین سفری به‌منزله خیانت به موضع ملی و ضد اشغالگری است. این در حالی بود که اسرائیل پیش‌تر بارها از آمادگی‌اش برای حمایت از دروزی‌های سوریه سخن گفته بود، با این‌حال دروزی‌های جنوب سوریه چنین حمایتی را نپذیرفته‌اند و حتی برخی در اعتراض به این مداخله‌ها تظاهرات کرده‌اند.
در همین حال، شیخ حکمت الهجری، مرجع معنوی دروزی‌های سوریه، ضمن انتقاد از دولت دمشق، هرگونه تفاهم با حکومت را رد کرد و آن را «افراطی و سزاوار عدالت بین‌المللی» خواند. او هشدار داد که طایفه دروزی با تهدید وجودی مواجه است و دیگر نمی‌توان در برابر این وضعیت تساهل نشان داد. این سخنان در پی انتشار سندی منتشر شد که حاوی طرح ادغام استان سویدا در ساختار حکومتی سوریه بود.
در سطح منطقه‌ای، این سفر در شرایطی انجام شد که تنش‌ها در جنوب سوریه و لبنان بالا گرفته بود. اسرائیل تلاش می‌کند تا از طریق تقویت روابط با دروزی‌ها، مرزهای شمالی خود را امن‌تر سازد و پیام دهد که بخشی از دروزی‌ها می‌توانند در آینده شریک آن باشند. با این‌حال، این سیاست با مخالفت گسترده‌ای در لبنان، به‌ویژه از سوی نیروهای دروزی سنتی و حامیان حزب‌الله، روبه‌رو شد. مشیخه عقل دروزی‌های لبنان اعلام کرد که شرکت در چنین سفری مسئولیت قانونی دارد و هرگونه حمایت از مشارکت‌کنندگان را پس می‌گیرد.
در خود سوریه، شکاف‌ها در میان دروزی‌ها – میان طرفداران حکومت و نیروهای مستقل – تعمیق یافته است. مشایخی که در این سفر شرکت کردند، در معرض اتهاماتی چون خیانت قرار گرفته‌اند. از منظر دینی، سنت دروزی‌ها دخالت مستقیم در منازعات سیاسی را نمی‌پذیرد، اما این سفر به‌گونه‌ای تلقی شد که گویا حمایت از یکی از طرفین درگیر است.
دیدگاه‌ها در داخل جامعه دروزی درباره این بازدید متفاوت است. برخی آن را فرصتی برای دریافت کمک از اسرائیل می‌دانند، در حالی‌که دیگران آن را خطری برای ثبات و موقعیت تاریخی دروزی‌ها می‌دانند. بنابراین این رویداد بیش از آنکه یک سفر دینی باشد، دارای پیامدهای سیاسی جدی است و ممکن است به تعمیق شکاف‌ها میان دروزی‌های سنتی، نیروهای سکولار و مشایخ وفادار به حکومت یا مستقل منجر شود.
سؤال اصلی این است که آیا این دیدار به‌معنای آغاز تغییری استراتژیک در نگاه دروزی‌ها به اسرائیل است یا تنها یک اقدام محدود به زمان خاص؟ در حالی‌که دروزی‌های اسرائیل با ساختار سیاسی این کشور هماهنگ شده‌اند، دروزی‌های لبنان و سوریه هنوز جزئی از محیط عربی خود محسوب می‌شوند. بنابراین، هنوز نمی‌توان از یک چرخش کلی سخن گفت، هرچند این اقدام ممکن است نشانه‌ای از جست‌وجوی گزینه‌های تازه برای حفظ امنیت و آینده طایفه دروزی در شرایط ناپایدار باشد.
در لبنان، تنش‌های مرزی با اسرائیل، به‌ویژه در مناطق دروزی‌نشین حاصبیا و شبعا، دروزی‌ها را در موقعیت حساسی قرار داده است. برخی نگران‌اند که نزدیکی به حزب‌الله آن‌ها را به درگیری‌های ناخواسته بکشاند و حمایت بین‌المللی را از دست بدهند. در همین راستا، ولید جنبلاط، رهبر سابق حزب سوسیالیست ترقی‌خواه لبنان، نسبت به این بازدید واکنش تندی نشان داد و گفت شیخ موفق طریف نماینده طایفه دروزی نیست و با صهیونیست‌ها همکاری دارد.
در پاسخ به حمله راکتی ۲۷ ژوئیه به مجدل شمس، اسرائیل حزب‌الله را متهم کرد، اما جنبلاط اسرائیل را مسئول دانست و از حزب‌الله دفاع کرد. او هشدار داد که دروزی‌ها نباید از پروژه‌های اسرائیل پیروی کنند و حمایت خود را از مقاومت فلسطین اعلام کرد. با این حال، برخی ناظران می‌گویند که مواضع جنبلاط ممکن است دروزی‌ها را وارد درگیری‌های غیرقابل پیش‌بینی کند.
در سوی مقابل، شیخ موفق طریف اعلام کرد که سفر هیئت سوری «بازدیدی دینی» بوده و هدف آن تنها زیارت بود. او افزود که دروزی‌های ساکن در اسرائیل در بحران‌های گذشته به هم‌کیشان خود در سوریه کمک کرده‌اند و این رابطه باید حفظ شود. طریف تأکید کرد که این بازدیدها باید تکرار شود، همان‌گونه که دیگر ادیان حق سفر به اماکن مقدس خود را دارند.
با این حال، این گمانه‌زنی مطرح شده که آیا شیخ موفق طریف می‌تواند به رهبر دروزی‌ها در سطح منطقه‌ای تبدیل شود؟ اگرچه او از حمایت بالایی میان دروزی‌های اسرائیل برخوردار است، اما در لبنان و سوریه هنوز ساختارهای رهبری سنتی پابرجا هستند و چنین تغییری به‌نظر نمی‌رسد به‌زودی رخ دهد. بسیاری از دروزی‌ها در این کشورها نگاه محتاطانه‌ای به اسرائیل دارند و این فاصله مانعی برای گسترش نفوذ طریف به‌شمار می‌رود.
نکته قابل توجه این است که جنبلاط، علی‌رغم مخالفت با طریف، تلاش کرده موضعی متوازن نسبت به حزب‌الله حفظ کند تا از ورود دروزی‌ها به درگیری مستقیم جلوگیری کند. او پس از واگذاری ریاست حزب به پسرش تیمور، بیشتر در نقش مشاور و میانجی سیاسی ظاهر شده و سعی دارد پیوندهای خود با دمشق و سایر نیروهای منطقه‌ای را حفظ کند.
در پایان باید گفت بازدید اخیر مشایخ دروزی از اسرائیل نه‌تنها یک اتفاق نمادین، بلکه بیانگر دغدغه‌های عمیق جامعه دروزی در مواجهه با تحولات ناپایدار منطقه‌ای است. چه این اقدام را یک ابتکار فردی بدانیم و چه آغازی بر تغییری استراتژیک، روشن است که طایفه دروزی در مسیر آینده‌اش با چالش‌هایی اساسی روبه‌روست: از فشارهای سیاسی داخلی گرفته تا پیچیدگی‌های روابط منطقه‌ای و فشارهای امنیتی فزاینده. این بازدید زنگ خطری بود برای بازتعریف هویت، موقعیت و اولویت‌های دروزی‌ها در خاورمیانه‌ای ناپایدار.[1]
[1] independentarabia.com/node/619767
