میلیون‌ها زائر هندو، مرتاضان و مردان و زنان متعبد از سراسر هند از روز دوشنبه ۱۳ ژانویه ۲۰۲۵ (۲۵ دی ۱۴۰۳) به شهر پرایاگراج در شمال این کشور سرازیر شدند تا جشنواره «مها کمب» را آغاز کنند، جشنی که به عنوان بزرگ‌ترین گردهمایی مذهبی جهان شناخته می‌شود.
در طول حدود شش هفته، زائران هندو در محل تلاقی سه رود مقدس — گنگ، یامونا و رود اساطیری ساراسواتی — جمع خواهند شد و در مراسم پیچیده‌ای شرکت می‌کنند تا سفر خود را برای دستیابی به هدف نهایی فلسفه هندو آغاز کنند: رهایی از چرخه تولد دوباره.
گردهمایی مذهبی در محل تلاقی سه رود مقدس
هندوها رودها را مقدس می‌دانند و هیچ رودی به اندازه گنگ و یامونا مورد احترام نیست. پیروان معتقدند که غسل در آب‌های این رودها آن‌ها را از گناهان گذشته پاک می‌کند و چرخه تناسخ را به پایان می‌رساند، به ویژه در روزهای فرخنده. مناسب‌ترین این روزها هر ۱۲ سال یک‌بار در جشنواره‌ای به نام «مها کمب مِلا» یا جشن کوزه رخ می‌دهد.
این جشنواره شامل مجموعه‌ای از مراسم غسل توسط سادوهای هندو (مردان مقدس) و دیگر زائران در محل تلاقی سه رود مقدس است که قدمت آن به حداقل قرون وسطی بازمی‌گردد. هندوها معتقدند که رود اساطیری ساراسواتی زمانی از هیمالیا از طریق پرایاگراج جریان داشت و در آنجا با گنگ و یامونا تلاقی می‌کرد.
هر روز مراسم غسل انجام می‌شود، اما در روزهای بسیار فرخنده، راهبان برهنه و آغشته به خاکستر در سپیده‌دم به سوی رودهای مقدس می‌شتابند. بسیاری از زائران در طول کل جشنواره می‌مانند، ریاضت می‌کشند، صدقه می‌دهند و هر روز در طلوع آفتاب غسل می‌کنند.
بهگوات پراساد تیواری، یکی از زائران، گفت: «ما در اینجا احساس آرامش می‌کنیم و از چرخه زندگی و مرگ رهایی می‌یابیم.»
این جشنواره ریشه در سنتی هندو دارد که می‌گوید خدای ویشنو کوزه‌ای طلایی حاوی نوشیدنی جاودانگی را از اهریمنان گرفت. هندوها معتقدند که چند قطره از این نوشیدنی در شهرهای پرایاگراج، ناسیک، اوجاین و هاردوار – چهار مکانی که جشن کمب برای قرن‌ها در آن‌ها برگزار شده است – ریخته شد.
جشن کمب هر سه سال یک‌بار در یکی از این چهار مکان زیارتی و در تاریخی که توسط طالع‌بینی تعیین می‌شود، برگزار می‌گردد. جشنواره امسال بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین نسخه این مراسم است. نسخه کوچک‌تری از این جشنواره به نام «ارد کمب» یا «نیمه کمب» در سال ۲۰۱۹ برگزار شد که ۲۴۰ میلیون بازدیدکننده داشت و حدود ۵۰ میلیون نفر در شلوغ‌ترین روز مراسم غسل کردند.
مها کمب بزرگ‌ترین گردهمایی مذهبی جهان
بر اساس اعلام مقامات، انتظار می‌رود حداقل ۴۰۰ میلیون نفر — بیش از جمعیت ایالات متحده — در طول ۴۵ روز آینده به پرایاگراج بیایند. این تعداد حدود ۲۰۰ برابر ۲ میلیون زائری است که سال گذشته برای مراسم حج سالانه به شهرهای مقدس مکه و مدینه در عربستان سعودی رفتند.
این جشنواره آزمون بزرگی برای مقامات هندی است تا دین هندو، گردشگری و مدیریت جمعیت را به نمایش بگذارند.
زمینی وسیع در امتداد رودخانه‌ها به شهری چادرنشین مجهز به بیش از ۳۰۰۰ آشپزخانه و ۱۵۰ هزار سرویس بهداشتی تبدیل شده است. این شهر چادرنشین که به ۲۵ بخش تقسیم شده و بیش از ۴۰ کیلومتر مربع (۱۵ مایل مربع) گسترده شده، دارای مسکن، جاده، برق، آب، برج‌های ارتباطی و ۱۱ بیمارستان است. نقاشی‌های دیواری که داستان‌هایی از متون مقدس هندو را به تصویر می‌کشند، بر دیوارهای شهر نقش بسته‌اند.
راه‌آهن هند نیز بیش از ۹۰ قطار ویژه را معرفی کرده است که در طول جشنواره نزدیک به ۳۳۰۰ سفر انجام خواهند داد تا زائران را جابجا کنند.
حدود ۵۰ هزار نیروی امنیتی — ۵۰ درصد بیشتر از سال ۲۰۱۹ — نیز در شهر مستقر شده‌اند تا نظم و امنیت و مدیریت جمعیت را حفظ کنند. بیش از ۲۵۰۰ دوربین، که برخی از آن‌ها با هوش مصنوعی کار می‌کنند، اطلاعات مربوط به حرکت و تراکم جمعیت را به چهار اتاق کنترل مرکزی ارسال می‌کنند، جایی که مقامات می‌توانند به سرعت نیروها را برای جلوگیری از ازدحام جمعیت اعزام کنند.
جشنواره پایگاه حمایتی مودی را تقویت خواهد کرد
رهبران گذشته هند از این جشنواره برای تقویت رابطه خود با هندوها، که نزدیک به ۸۰ درصد از جمعیت بیش از ۱٫۴ میلیارد نفری این کشور را تشکیل می‌دهند، استفاده کرده‌اند. اما تحت نخست‌وزیری نارندرا مودی، این جشنواره به بخشی جدایی‌ناپذیر از تبلیغات ملی‌گرایی هندو تبدیل شده است. برای مودی و حزبش، تمدن هند از هندوئیسم جدا نیست، اگرچه منتقدان می‌گویند فلسفه این حزب ریشه در برتری‌طلبی هندو دارد.
ایالت اوتار پرادش، که توسط آدیتیانات — یک راهب قدرتمند هندو و سیاستمدار محبوب حزب مودی — اداره می‌شود، بیش از ۷۶۵ میلیون دلار برای رویداد امسال اختصاص داده است. این ایالت همچنین از این جشنواره برای تقویت تصویر خود و نخست‌وزیر استفاده کرده است، با تابلوها و پوسترهای بزرگ در سراسر شهر که هر دو را در کنار شعارهایی که سیاست‌های رفاهی دولت آن‌ها را تبلیغ می‌کنند، نشان می‌دهد.
انتظار می‌رود این جشنواره سابقه حزب ملی‌گرای هندو بهاراتیا جاناتا در ترویج نمادهای فرهنگی هندو برای پایگاه حمایتی خود را تقویت کند. اما گردهمایی‌های اخیر کمب نیز درگیر جنجال‌هایی شده‌اند.
دولت مودی نام این شهر را از الله‌آباد، که مربوط به دوره مغول بود، به پرایاگراج تغییر داد تا بخشی از تلاش‌های ملی خود برای تغییر نام‌های اسلامی به هندو قبل از جشنواره ۲۰۱۹ و انتخابات ملی که حزبش برنده آن شد، باشد. در سال ۲۰۲۱، دولت او علی‌رغم افزایش موارد کرونا، از لغو این جشنواره در هاردوار خودداری کرد، زیرا از واکنش رهبران مذهبی در این کشور با اکثریت هندو هراس داشت.[1]
[1] apnews.com/article/india-maha-kumbh-hinduism-b7432f940e4620d929f2f717cd19f5e6
