پنج‌شنبه 16 ژانویه 2025 (۲۷ دی ۱۴۰۳)، پاپ فرانسیس دیداری با هیئتی از جامعه مسلمان بکتاشی از آلبانی داشت. این دیدار به نظر عادی می‌رسید، اما رسانه‌های آلبانی اینطور گزارش کردند که پاپ از تأسیس یک «دولت بکتاشی» در تیرانا، پایتخت آلبانی، حمایت کرده است.
بکتاشیسم یک فرقه صوفی اسلامی است که آن را هم به اهل سنت و هم شیعه نسبت می‌دهند و حدود ۲۰ میلیون پیرو در سراسر جهان دارد. اکثر پیروان بکتاشی در ترکیه زندگی می‌کنند، اما در دهه ۱۹۲۰ میلادی، رهبران بکتاشی از ترکیه اخراج شدند و به آلبانی مهاجرت کردند.
پاپ فرانسیس در دیدار با رهبر این جامعه در آلبانی، حاجی بابا ادموند ابراهیمایج، ضمن ابراز خوشامدگویی به این هیئت، بر اهمیت گفت‌وگو و همکاری میان ادیان تاکید کرد و گفت: «زمانی که رهبران دینی با روحیه احترام متقابل با یکدیگر ملاقات می‌کنند و خود را به فرهنگ گفت‌وگو و همکاری متعهد می‌سازند، امید ما برای جهانی بهتر و عادلانه‌تر تجدید و تأیید می‌شود.»
او همچنین بر روابط دوستانه میان کلیسای کاتولیک، آلبانی و جامعه بکتاشی تاکید کرد و افزود: «در این روزهای پرتنش، همه ما فراخوانده شده‌ایم تا منطق خشونت و اختلاف را رد کنیم و منطق ملاقات، دوستی و همکاری را برای رسیدن به منافع مشترک بپذیریم.»
با این حال، خبری در رسانه‌های آلبانی منتشر شد که عنوان می‌کرد پاپ فرانسیس در این ملاقات با تأسیس «دولت بکتاشی» در تیرانا موافقت کرده است. این خبر در بیانیه رسمی واتیکان نیامده بود و دفتر مطبوعاتی واتیکان به پرسش‌ها در این زمینه پاسخ نداده است.
حاجی بابا ادموند ابراهیمایج با دولت آلبانی در حال مذاکره است تا یک مینی‌دولت ۲۷ هکتاری در تیرانا ایجاد کند. به‌طور مقایسه‌ای، واتیکان ۱۲۱ هکتار وسعت دارد. این جامعه قصد دارد یک محیط آزاد و مدرن ایجاد کند که در آن مصرف مشروبات الکلی آزاد باشد و قوانینی مانند پوشیدن حجاب برای زنان وجود نداشته باشد.
آلبانی در تلاش است تا نسخه‌ای معتدل از اسلام را ترویج کند و نخست‌وزیر آلبانی، ادی راما، به نیویورک تایمز گفته است که تأسیس این مینی‌دولت به منظور ارتقای اسلام معتدل و تسهیل تسامح دینی است. او در این باره گفت: «ما باید از این گنجینه که همان تسامح دینی است، مراقبت کنیم و هیچ‌گاه آن را امری بدیهی ندانیم.»
در حالی که رسانه‌های آلبانی مدعی حمایت پاپ از این طرح هستند، باید گفت که بیشتر جامعه بکتاشی در ترکیه زندگی می‌کنند و به‌ویژه با جامعه علوی که حدود ۲۰ درصد از جمعیت ترکیه را تشکیل می‌دهند، ارتباط دارند. جامعه علوی در ترکیه اغلب از سوی اکثریت سنی مورد تبعیض قرار می‌گیرد. ترکیه همواره مخالف ایجاد سازمان‌های دینی «مستقل» بوده و در دهه ۱۹۲۰ میلادی نه تنها رهبری بکتاشی را از کشور اخراج کرد، بلکه خلافت عثمانی را نیز لغو نمود که در آن زمان رهبری اهل سنت را در جهان بر عهده داشت. دولت ترکیه همچنین مخالف استفاده از عنوان «پاتریارک جهانی قسطنطنیه» است، زیرا گمان می‌کند که این عنوان به دنبال تبدیل شدن به یک «واتیکان» برای کلیسای ارتدوکس است.
پاپ فرانسیس امیدوار است که امسال به ترکیه سفر کند تا هزار و هفتصدمین سالگرد اولین شورای نیقیه در سال ۳۲۵ میلادی را گرامی بدارد. اگر پاپ از تأسیس رهبری مشابه «واتیکان» برای اقلیت‌های اسلامی در ترکیه حمایت کند، ممکن است این موضوع بر سفر او به ترکیه تأثیر منفی بگذارد.
مسئله دیگری که در بیانیه رسمی واتیکان به آن اشاره نشده، حضور حاخام یویل کاپلان، رئیس جامعه یهودی کوچک آلبانی، در این دیدار بود. کاپلان در سال ۲۰۱۰ توسط دولت آلبانی به این سمت منصوب شد. این ممکن است به دلیل برخی گزارش‌ها از کاپلان باشد که وی پس از ۷ اکتبر، برای جنگ در غزه به فلسطین اشغالی بازگشته و به ارتش اسرائیل پیوسته است. ناگفته نماند که بابا موندی نیز روابط مستحکم و گسترده‌ای با صهیونیست‌ها دارد.[1]
[1] cruxnow.com/news-analysis/2025/01/vatican-skips-real-stories-behind-papal-meeting-with-muslim-group
