هند قصد دارد از ماه جاری میلادی (آوریل ۲۰۲۵) برای نخستین بار برنامه‌ی درسی مشخصی را برای صومعه‌های بودایی ارائه دهد. هدف از این اقدام، یکپارچه‌سازی برنامه‌های آموزشی و تقویت حس میهن‌دوستی در مراکز دینی واقع در نزدیکی مرز چین است.
هند، که خاستگاه آیین بوداست و میزبان صومعه‌های باستانی بی‌شماری است، در دهه ۱۹۵۰ با موجی از پناهندگان تبتی مواجه شد که به تأسیس نهادهای دینی جدیدی انجامید. اکنون این کشور می‌کوشد آموزش دینی را از نفوذ چین دور نگه دارد.
مالینگ گومبو، از فعالان بودایی حزب حاکم بهاراتیا جاناتا (BJP)، می‌گوید: «ما تلاش می‌کنیم با ترکیب آموزش هویت هندی و آموزه‌های بودایی، اطمینان حاصل کنیم که چین هرگز نتواند بر صومعه‌های ما در هیمالیا تسلط پیدا کند.»
او افزود: «هزاران کودک که در صومعه‌های دورافتاده زندگی و تحصیل می‌کنند، شایسته دریافت آموزشی هستند که به رسمیت شناخته شده و از سوی دولت هند تأیید شده باشد.»
ایالت مرزی آروناچال پرادش که چین ادعای مالکیت آن را دارد، از سوی حکومت هند جزئی از خاک این کشور محسوب می‌شود. حدود ۶۰۰ صومعه در ایالت‌های شمالی مانند سیکیم، هیماچال پرادش، اوتاراکند و مناطق جامو و کشمیر و لداخ فعالیت دارند و آموزش‌هایی در چهار مکتب مختلف بودیسم تبتی و هندی ارائه می‌دهند.
این صومعه‌ها علاوه بر آموزش مذهبی، موضوعات مدرن و زبان انگلیسی را نیز تدریس می‌کنند، اما به دلیل نبود برنامه آموزشی ملی یکپارچه، این آموزش‌ها یکنواخت نیستند.
راجیو کومار سینگ، از مسئولان وزارت آموزش هند، گفت: «آموزش‌های غیرمذهبی که تاکنون توسط راهبان یا راهبه‌ها تدریس می‌شد، خارج از صومعه‌ها رسمیت نداشت.»
او که روی این برنامه درسی جدید، حاصل پنج سال بررسی، کار کرده است، می‌گوید هدف آن آماده‌سازی دانش‌آموزان هندی و تبتی برای ادامه تحصیل در نظام آموزشی هند است؛ «تبتی‌ها آزادند تاریخ و سنت خود را یاد بگیرند، اما از آنجا که در هند زندگی می‌کنند، باید درباره این کشور نیز آموزش ببینند تا بتوانند خارج از صومعه‌ها شغلی پیدا کنند.»
تاکنون ۲۰ صومعه نزدیک به مرز ۳۰۰۰ کیلومتری با چین با اجرای این برنامه درسی موافقت کرده‌اند و بقیه نیز در طول سال به‌تدریج آن را اجرا خواهند کرد.
نیاز به زمان بیشتر
مقامات می‌گویند اجرای این برنامه نیاز به زمان دارد، زیرا باید کتاب‌های درسی چاپ شود و معلمان برای آموزش در مناطق کم‌جمعیت یافت شوند. همچنین مذاکرات جداگانه با هر صومعه برای پذیرش برنامه صورت می‌گیرد.
با این حال، برخی از صومعه‌ها مانند صومعه گونتسه گاردن ربگیه لینگ در آروناچال پرادش، با این تغییر مخالف‌اند. گشه دوندوپ، معلم دینی این صومعه، گفت: «ما فکر نمی‌کنیم که ورود برنامه درسی اجباری دولتی به صومعه ما لازم باشد، زیرا این کار می‌تواند نظم آموزشی‌ای را که از دهه ۱۹۷۰ ایجاد شده، بر هم بزند.» این صومعه امسال حدود ۳۰۰ دانش‌آموز دارد.
ده‌ها هزار تبتی پس از سرکوب شورش سال ۱۹۵۹ توسط نیروهای چینی، همراه با رهبر معنوی خود، دالایی لاما، به هند گریختند. امروزه حدود ۷۵ هزار پناهنده تبتی در اقامتگاه‌هایی که توسط دولتِ در تبعید دالایی لاما اداره می‌شود، زندگی می‌کنند. این نهاد مستقیماً بر برخی صومعه‌ها کنترل دارد، اما نه آن‌هایی که از سنتهای غیرتبتی پیروی می‌کنند.
نخستین مجموعه کتاب‌های درسی آماده‌شده توسط مسئولان وزارت آموزش و پژوهشگران بودایی هند، شامل مباحثی از تاریخ کهن و معاصر هند و نقش آن در مبارزه برای آزادی تبت است. همچنین آموزش ریاضیات، علوم و رایانه، همراه با زبان‌های انگلیسی، هندی و بوتی (زبان بومی منطقه) اجباری شده است.
هند قرار است برای صومعه‌هایی که سال‌ها توسط فرقه‌های مختلف بودایی و با کمک‌های خارجی اداره شده‌اند، منابع مالی فراهم کند تا معلمان را استخدام کنند، به راهبان کمک‌هزینه بپردازند و زمینه‌ی برگزاری آزمون‌های سالانه را فراهم کنند.
در اقدامی مشابه برای یکپارچه‌سازی نظام آموزشی، سال گذشته دادگاه هند مدارس اسلامی را در پرجمعیت‌ترین ایالت این کشور ممنوع اعلام کرد و دلیل آن را نقض سکولاریسم عنوان کرد. دانش‌آموزان این مدارس به مدارس عادی منتقل شدند.
به گفته یکی از مقامات وزارت کشور هند هماهنگ‌سازی آموزش در صومعه‌های واقع در مناطق راهبردی دورافتاده، بخشی از طرح بزرگ‌تری برای جلوگیری از نفوذ چین در نهادهای دینی است.
سال گذشته، دو قدرت آسیایی روند کاهش تنش نظامی در مرز مورد مناقشه خود را آغاز کردند، مرزی که در جریان درگیری‌های ۲۰۲۰ باعث کشته شدن بیش از ۲۰ سرباز شد. اما با وجود بهبود کند روابط، هند همچنان قصد دارد برای توسعه مناطق مرزی خود هزینه‌های بیشتری صرف کند.[1]
[1] reuters.com/world/india/india-overhauls-teaching-himalayan-buddhist-monasteries-counter-china-2025-04-08
